Νομισματική Πολιτική
Η κυβέρνηση έχει δύο κύριους τρόπους με τους οποίους προσπαθεί να επηρεάσει την οικονομία – μέσω της Δημοσιονομικής Πολιτικής και της Νομισματικής Πολιτικής. Η δημοσιονομική πολιτική είναι η πιο άμεση προσέγγιση, όπου η κυβέρνηση επιβάλλει φόρους και επιδοτήσεις για να προσπαθήσει να ισορροπήσει τον προϋπολογισμό της ενώ ενθαρρύνει την ανάπτυξη, ενώ η νομισματική πολιτική είναι λιγότερο άμεση – ρυθμίζοντας τα επιτόκια και τροποποιώντας την προσφορά χρήματος.
Τι είναι η Προσφορά Χρήματος;
Η προσφορά χρήματος είναι το συνολικό ποσό χρημάτων που κυκλοφορεί σε οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή. Αυτός ο αριθμός θα είναι αρκετά διαφορετικός ανάλογα με το είδος του χρήματος που εξετάζετε. Οι οικονομολόγοι γενικά ομαδοποιούν την “προσφορά χρήματος” σε τέσσερις κατηγορίες με βάση τη ρευστότητα. Όσο πιο ρευστό είναι το είδος του χρήματος (δηλαδή πόσο εύκολα μπορεί να δαπανηθεί), τόσο πιο περιοριστική είναι η κατηγορία προσφοράς χρήματος.
M0 – Μετρητά
Η πιο περιοριστική εικόνα της προσφοράς χρήματος είναι τα φυσικά μετρητά και νομίσματα. Με άλλα λόγια, πόσα νομίσματα κυκλοφορούν στην οικονομία. Το M0 δεν υπολογίζει κανένα “ηλεκτρονικό χρήμα” (όπως το χρήμα που κατατίθεται σε έναν τρεχούμενο λογαριασμό). Το M0 δεν χρησιμοποιείται πολύ συχνά πια, καθώς είναι τόσο εύκολο να δαπανηθεί χρήμα απευθείας από έναν τραπεζικό λογαριασμό.
M1 – Μετρητά + Τρεχούμενοι Λογαριασμοί
Το επόμενο επίπεδο είναι το M1 – ή “ρευστό χρήμα”. Αυτό είναι όλο το χρήμα που μπορεί να δαπανηθεί εύκολα αμέσως, οπότε περιλαμβάνει τόσο μετρητά όσο και τρεχούμενους λογαριασμούς. Το M1 είναι πολύ μεγαλύτερο από το M0, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως κρατούν πολύ περισσότερα χρήματα στους τρεχούμενους λογαριασμούς τους απ’ ό,τι ως μετρητά.
M2: Μετρητά + Τρεχούμενοι + Αποταμιεύσεις
Το M2 είναι ακόμη μεγαλύτερο – περιλαμβάνει τα πάντα στο M1, συν οτιδήποτε κατατίθεται σε αποταμιευτικούς λογαριασμούς και ορισμένα Πιστοποιητικά Καταθέσεων. Αυτό είναι σε ξεχωριστή κατηγορία επειδή απαιτείται ένα άλλο επίπεδο πριν αυτά τα χρήματα μπορέσουν να δαπανηθούν. Συνήθως θα χρειαστεί να μεταφέρετε χρήματα από τον αποταμιευτικό σας λογαριασμό στον τρεχούμενο λογαριασμό σας πριν μπορέσετε να τα δαπανήσετε, κάνοντάς το ελαφρώς λιγότερο ρευστό. Το M2 ονομάζεται μερικές φορές “Κοντά-Χρήμα” λόγω της ανάγκης να γίνει μια μεταφορά πριν μπορέσετε να το δαπανήσετε. Αυτό είναι το πιο κοινά χρησιμοποιούμενο μέτρο της προσφοράς χρήματος ως δείκτης οικονομικής ανάπτυξης.
Το M2 χρησιμοποιείται πολύ συχνά ως υποκατάστατο για την “Προσφορά Χρήματος”. Επειδή περιλαμβάνει τους περισσότερους τύπους καταθέσεων, περιλαμβάνει τους “Πολλαπλασιαστές Χρήματος” από την τραπεζική μερικής αποθεματοποίησης (δείτε το άρθρο μας σχετικά με το Πώς Δημιουργείται το Χρήμα για λεπτομέρειες).
M3: Μετρητά + Τρεχούμενοι + Αποταμιεύσεις + Αγορές Χρημάτων
Το M3 είναι ακόμη μεγαλύτερο από το M2 – περιλαμβάνει επίσης λογαριασμούς υψηλής απόδοσης που επιβάλλουν περιορισμούς στις αναλήψεις. Αυτοί ονομάζονται λογαριασμοί “Αγοράς Χρημάτων” (ή ορισμένα μεγαλύτερα Πιστοποιητικά Καταθέσεων πληρούν επίσης τις προϋποθέσεις). Με αυτούς τους λογαριασμούς, ο καταθέτης λαμβάνει υψηλότερο επιτόκιο από έναν τυπικό αποταμιευτικό λογαριασμό, αλλά πρέπει να διατηρεί μια πολύ υψηλή ελάχιστη ισορροπία και περιορίζεται στον αριθμό των φορών που μπορεί να αναλάβει.
Λόγω αυτών των περιορισμών, οι λογαριασμοί αγοράς χρημάτων είναι “λιγότερο ρευστοί” από τους κανονικούς αποταμιευτικούς λογαριασμούς.
Νομισματική Πολιτική – Η Μεγάλη Εικόνα
Η νομισματική πολιτική καθορίζεται από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα, όχι από το Κογκρέσο και τον Πρόεδρο. Αυτό είναι σημαντικό, γιατί σημαίνει ότι η νομισματική πολιτική είναι συνήθως πιο απομακρυσμένη από την κανονική “πολιτική” της Ουάσινγκτον. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα έχει δύο κύριους στόχους για τη νομισματική πολιτική: την ενθάρρυνση της οικονομικής ανάπτυξης, ενώ ελέγχει τον πληθωρισμό.
Πληθωρισμός και Ανάπτυξη
Ο πληθωρισμός και η ανάπτυξη είναι στενά συνδεδεμένα. Η οικονομία αναπτύσσεται όταν περισσότεροι άνθρωποι επενδύουν τις αποταμιεύσεις τους για να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και δαπανούν περισσότερα χρήματα για κατανάλωση. Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη χρηματοδοτείται συνήθως με δανεισμό – οι περισσότερες επιχειρήσεις παίρνουν δάνεια για να βοηθήσουν στην τροφοδότηση της δικής τους ανάπτυξης.
Η λήψη δανείων προκαλεί την αύξηση της προσφοράς χρήματος, ενώ η αποπληρωμή τους θα προκαλέσει τη μείωση της προσφοράς χρήματος. Αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της συνολικής διάρκειας του δανείου (από την αρχική λήψη του μέχρι την πλήρη αποπληρωμή του), η προσφορά χρήματος δεν αλλάζει. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις θα δαπανήσουν το δάνειο πριν το αποπληρώσουν, βάζοντας αυτά τα χρήματα σε κυκλοφορία.
Εάν η οικονομία αναπτύσσεται, αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι άνθρωποι παίρνουν δάνεια σήμερα από ό,τι χθες. Αυτό σημαίνει ότι η προσφορά χρήματος αυξάνεται πριν από την υπόλοιπη οικονομία – γεγονός που προκαλεί κάποιον πληθωρισμό.
Πληθωρισμός που προκαλείται από την ανάπτυξη – παράδειγμα
- Βήμα 1: Η επιχείρηση παίρνει ένα δάνειο (αυξάνοντας την προσφορά χρήματος)
- Βήμα 2: Η επιχείρηση χρησιμοποιεί το δάνειο για να προσλάβει έναν νέο υπάλληλο και πληρώνει τον νέο υπάλληλο τον πρώτο του μισθό (βάζοντας τα χρήματα σε κυκλοφορία)
- Βήμα 3: Η επιχείρηση παρέχει μια υπηρεσία σε έναν από τους πελάτες της και πληρώνεται γι’ αυτό (παράγοντας κέρδος)
- Βήμα 4: Η επιχείρηση αποπληρώνει το δάνειό της
Σε αυτό το παράδειγμα, η επιχείρηση πληρώνει τον υπάλληλό της, και ο υπάλληλος δαπανά τον μισθό του πριν η επιχείρηση πληρωθεί από τον πελάτη της και αποπληρώσει το δάνειό της. Αυτό σημαίνει ότι ενώ οι επιχειρήσεις παίρνουν δάνεια για να προωθήσουν την ανάπτυξη, αυτά τα χρήματα εισέρχονται στην οικονομία πριν προστεθεί νέα αξία (δηλαδή η ανάπτυξη που προκαλεί η επιχείρηση). Στον χρόνο μεταξύ της πληρωμής του υπαλλήλου και της παροχής της υπηρεσίας από την επιχείρηση στον πελάτη, προστέθηκαν χρήματα στην οικονομία, αλλά δεν προστέθηκε ανάπτυξη. Περισσότερα χρήματα αλλά χωρίς ανάπτυξη σημαίνει μια μικρή ποσότητα πληθωρισμού.
Αυτός ο ίδιος κύκλος επαναλαμβάνεται εκατομμύρια φορές κάθε εβδομάδα, με ανθρώπους και επιχειρήσεις να παίρνουν και να αποπληρώνουν δάνεια. Δεδομένου ότι θα υπάρχει πάντα μια καθυστέρηση χρόνου, η προσφορά χρήματος πρέπει να αυξάνεται πριν από την υπόλοιπη οικονομία: η πηγή του “Πληθωρισμού από την Ανάπτυξη”.
Αχαλίνωτος Πληθωρισμός
Η εκρηκτική πληθωριστική κατάσταση είναι αυτό που συμβαίνει όταν αυτή η ισορροπία σπάει. Αν εισέλθει υπερβολικό χρήμα στην προσφορά χρήματος πριν αρχίσει να αποπληρώνεται, οι επιχειρήσεις αρχίζουν να υπολογίζουν όλο και μεγαλύτερο “αναμενόμενο” πληθωρισμό στα επιχειρηματικά τους σχέδια. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις αρχίζουν να αυξάνουν τις τιμές τους όλο και περισσότερο απλώς για να διασφαλίσουν ότι μπορούν να αντέξουν τα αναμενόμενα υψηλότερα κόστη τους, αναγκάζοντας όλες τις άλλες επιχειρήσεις να κάνουν το ίδιο.
Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές συνεχίζουν να αυξάνονται χωρίς να προστίθεται καμία επιπλέον αξία στην οικονομία. Σε πραγματικούς όρους, το αποτέλεσμα είναι ότι οι αποταμιεύσεις των ατόμων χάνουν την αξία τους και οι μισθοί αξίζουν λιγότερο.
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα χρησιμοποιεί νομισματική πολιτική για να διατηρήσει την ισορροπία μεταξύ πληθωρισμού και ανάπτυξης: ενθαρρύνοντας τις επιχειρήσεις να δανείζονται και να αναπτύσσονται, αλλά αποτρέποντας την εκρηκτική πληθωριστική κατάσταση.
Εργαλεία Νομισματικής Πολιτικής
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα έχει τρία εργαλεία στη διάθεσή της όταν καθορίζει την προσφορά χρήματος: Τα Επιτόκια, τις Απαιτήσεις Αποθεμάτων και την Αγορά Ομολόγων.
Μανιπουλάρισμα Επιτοκίων
Αυτό είναι το μεγαλύτερο εργαλείο στο κουτί. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα καθορίζει άμεσα αυτό που ονομάζεται “Επιτόκιο Ομοσπονδιακών Κεφαλαίων”, το οποίο είναι τα επιτόκια με τα οποία οι τράπεζες δανείζουν χρήματα η μία στην άλλη. Αυτό είναι το βασικό “χωρίς κίνδυνο” επιτόκιο για τις τράπεζες, οπότε αν το επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων αυξηθεί, όλα τα άλλα επιτόκια αυξάνονται, αποθαρρύνοντας το δανεισμό. Αν το επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων μειωθεί, όλα τα άλλα επιτόκια μειώνονται, γεγονός που ενθαρρύνει το δανεισμό.
Κάθε μήνα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα παρακολουθεί όλα τα οικονομικά δεδομένα σε όλη την Αμερική και συναντάται για να συζητήσει τα επίπεδα πληθωρισμού και ανάπτυξης. Αν φαίνεται ότι ο πληθωρισμός πιέζει πολύ ψηλά, θα αυξήσουν το επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων. Αυτό θα μειώσει τον συνολικό αριθμό νέων δανείων που οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις παίρνουν, μειώνοντας τον πληθωρισμό.
Αν φαίνεται ότι η οικονομία δυσκολεύεται να αναπτυχθεί, κάνουν το αντίθετο – μειώνουν το επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων για να ενθαρρύνουν το δανεισμό και την ανάπτυξη. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα αλλάζει τα επιτόκια συχνά για να ταιριάζουν με την οικονομία – θα υπάρχει ανακοίνωση της πολιτικής του επόμενου μήνα (να αυξηθεί, να μειωθεί ή να παραμείνει η ίδια) κάθε μήνα.
Απαιτήσεις Αποθεμάτων
Υπάρχουν όρια στο πόσα μπορούν να γίνουν απλώς με την προσαρμογή των επιτοκίων. Για παράδειγμα, αν υπάρχει υψηλός πληθωρισμός αλλά χαμηλή οικονομική ανάπτυξη, τόσο η αύξηση όσο και η μείωση των επιτοκίων φαίνονται κακές επιλογές.
Ένα άλλο εργαλείο στο οποίο μπορούν να στραφούν είναι η αλλαγή των απαιτήσεων αποθεμάτων για τις τράπεζες. Στο τέλος κάθε ημέρας, οι τράπεζες πρέπει να διατηρούν ένα συγκεκριμένο ποσοστό καταθέσεων “στην θυρίδα”, ή μη δανεισμένο. Αυτό ονομάζεται “Απαίτηση Αποθεμάτων”, και θέτει ένα σκληρό όριο στο πόσα χρήματα μπορούν να δανείσουν οι τράπεζες ανά πάσα στιγμή.
Αν ο πληθωρισμός είναι υψηλός αλλά η ανάπτυξη χαμηλή, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μπορεί να μειώσει την απαίτηση αποθεμάτων. Αυτό θα επιτρέψει στις τράπεζες να κάνουν περισσότερα δάνεια για να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη, αλλά θα διατηρήσουν τα επιτόκια υψηλά για να προσπαθήσουν να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό. Αυτό είναι ένα εργαλείο μίας κατεύθυνσης – αν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μειώσει την Απαίτηση Αποθεμάτων, όταν η οικονομία αρχίσει να αναπτύσσεται ξανά θα χρειαστεί να την αυξήσει πάλι (ή να ρισκάρει να μην μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτό το εργαλείο στην επόμενη κρίση). Οι Απαιτήσεις Αποθεμάτων δεν αλλάζουν πολύ συχνά – συνήθως λιγότερο από μία φορά ανά δεκαετία.
Αγορά Ομολόγων
Η Αγορά Ομολόγων, ή Ποσοτική Χαλάρωση, είναι η πιο ακραία μορφή νομισματικής πολιτικής. Αυτό είναι ένα νέο εργαλείο που αναπτύχθηκε ως απάντηση στην οικονομική κρίση του 2007, όταν ο πληθωρισμός και η ανάπτυξη ήταν και οι δύο χαμηλές, αλλά τα επιτόκια δεν μπορούσαν να μειωθούν.
Όταν οι επενδυτές και οι επιχειρήσεις πιστεύουν ότι η οικονομία συρρικνώνεται, τείνουν να αποσύρουν τα χρήματά τους από τις αγορές και να τα τοποθετούν σε “χωρίς κίνδυνο” περιουσιακά στοιχεία όπως τα ομόλογα, όπου έχουν εγγυημένη απόδοση. Η αγορά ομολόγων σε μεγάλες ποσότητες μειώνει την προσφορά χρήματος, καθώς αποσύρει τα χρήματα από τις τράπεζες και την κυκλοφορία. Λιγότερα διαθέσιμα χρήματα σημαίνει λιγότερα δάνεια και λιγότερη ανάπτυξη συνολικά – η προσφορά χρήματος πρέπει να αυξάνεται για να αναπτυχθεί η οικονομία.
Για αυτό το εργαλείο, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα αγοράζει τεράστιες ποσότητες ομολόγων από το Υπουργείο Οικονομικών και στη συνέχεια τα πουλά αμέσως στην ανοιχτή αγορά. Αυτό πλημμυρίζει την αγορά ομολόγων, μειώνοντας τις τιμές (και τις αποδόσεις) για τα ομόλογα. Οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές βλέπουν τότε τα ομόλογα ως “λιγότερο κερδοφόρα” επένδυση, αποσύροντας τα χρήματά τους πίσω σε άλλες επιχειρήσεις και επενδύσεις, αυξάνοντας την προσφορά χρήματος και ανοίγοντας το δρόμο για ανάπτυξη.